ONGEVRAAGD ONDERNEMERSCHAP
wat als je nooit ondernemer wilde zijn, maar het wel van jouw droombaan wordt verwacht?
Nog nooit, nog voor geen seconde, had ik mijzelf voorgesteld als een ondernemer. Niks in mij ambieerde dat. Sterker nog, ik wilde het heel graag níét. Ik zei altijd tegen mezelf: wat ik ook ga doen, ik ga nooit als ondernemer aan de slag. Daarmee wist ik alleen nog niet wat ik wél wilde doen. Na van alles te hebben overwogen, stuitte ik per ongeluk tegen het illustratievak – het was liefde op het eerste gezicht. But guess what: die liefde kwam met ondernemen. Isn’t that just funny?
Ik ontdekte dat niet alleen illustratie, maar veel creatieve beroepen om ondernemerschap vragen. Ik wilde heel graag een beroep uitoefenen waarin ik mijn creativiteit kwijt kon, maar ik was totaal niet enthousiast over het ondernemen. Het gevolg was dat ik terecht kwam in een dilemma: was het illustrator zijn nog wel mijn droombaan als ik ook moest gaan ondernemen? En zo ja, hoe zou ik dat in vredesnaam doen???
Dit dilemma van ongevraagd ondernemerschap speelde niet alleen bij mij, ontdekte ik. Voor veel creatievelingen is het een serieus struikelblok. Tijdens mijn illustratiestudie zag ik dan hoe sommigen zich er echt door lieten tegenhouden. Super jammer vond ik dat, vooral nu ik inmiddels twee jaar sta ingeschreven als ondernemer en kan zeggen dat ondanks mijn aversie, het mij redelijk afgaat. Dat werd de beweegreden voor deze blog.
In deze blog deel ik mijn ervaringen over het ondernemerschap om te laten zien hoe ik het heb getackeld en met mijn aversie heb gedeald. Deze blog gaat dus niet over alle ins & outs over het ondernemen, maar over de beginfase van het ondernemen. Zo vertel ik hoe the heck ik hiermee begon, over de leuke kanten van het ondernemen – ja, die zijn er echt – en enkele tips en trics. Oftewel, voor ieder die heel erg opkijkt tegen het ondernemerschap: this one is for you. Hopelijk geeft dit enkele inzichten om het ondernemerschap in ieder geval te overwegen!
WHAT'S THE BIG FUSS ABOUT?
Ondernemen – ook wel freelancen genoemd – is dus erg gebruikelijk voor de creatieve sector. Desondanks hangt er een grote fuss omheen. Zo raakte ik alleen al bij het woord geïntimideerd 
. Het ding is, ondernemen is ook een vak apart. Het is heel zakelijk, heeft veel verantwoordelijkheden en is erg doelgericht. Dat is dus vrijwel het tegenovergestelde van het creatieve maakproces dat veel vrijer en meer organisch is – ik denk dat dit dan ook meteen aangeeft wat de ‘big fuss’ is.
Als creatieveling ligt jouw kunnen en kennis bij het creatieve aspect. Dingen maken, experimenteren en hierin de gevoelswaarde opzoeken – ondernemen ligt daar dus ver van af. Het is dan ook niet hetgeen waar je het meest van houdt; dat is immers jouw vakgebied. Dat je dan toch iets op je moet nemen waar je niet bekend mee bent voor jouw droombaan, en het ook nog eens zo’n groot deel daarin speelt, is dus ook gewoon intimiderend.
De crux van de big fuss rondom ondernemen ligt dus bij het gebrek aan duidelijkheid. Gelukkig hoor ik dat steeds meer kunstacademies hiermee bezig zijn, maar vaak is dit nog niet ideaal. Zo had ik helemaal geen les hierin, en ik ben slechts drie jaar geleden afgestudeerd. Ik heb mij dus zelf moeten verdiepen in het ondernemerschap, en hoewel het fijn was geweest als de kunstacademie meer had gedaan, is dat ook te doen. Het hele ding van ondernemen is dat jij jouw eigen koers trekt, anyways.
Als je dus twijfelt aan jouw kunnen rondom het ondernemerschap wegens gebrek aan kennis, dan kan ik ervan getuigen dat dat te overkomen is. Uiteraard moet je er niet aan beginnen zonder enige kennis, maar onderweg leren is zeker een mogelijkheid. Sterker nog, ik denk dat ondernemen daarop neerkomt: veel uitproberen en onderweg leren wat werkt. Ondernemen is immers een breed begrip en is dus niet op één manier aan te pakken. En door simpelweg doen, achterhaal je wat het beste bij jou past.
Het eerste dat ik dus wil meegeven is: laat je niet meteen intimideren door het woord ‘ondernemen’. Uiteraard is het ondernemen niet voor ieder weggelegd, maar sluit het niet bij voorbaat uit. Ikzelf had dit gedaan, maar ik ben blij dat ik hierop terugkwam. De grootste reden van mijn ondernemersaversie was namelijk dat ik bang was dat ik het niet kon. Bij een ondernemer dacht ik aan een assertief en sociaal persoon die graag op de eerste rij zit en op mensen afstapt – dat was ik dus niet.
Door naar andere gevestigde freelance illustratoren te kijken, ben ik echter gaan inzien dat ik niet aan dit beeld hoefde te voldoen om een succesvolle ondernemer te zijn. Hoewel ik zeker geloof dat een assertieve houding bij een ondernemer past, is het niet zo dat alleen als je sociaal sterk bent je een succesvolle ondernemer kan zijn. Of, dat je niet daarin kan groeien. Door die realisatie kon ik mij dus over mijn ondernemersaversie heen zetten. Ik heb toen gezien dat het ondernemen echt niet eng hoeft te zijn en door de lessen die ik heb geleerd met jou te delen, hoop ik dat jij dat ook kan realiseren!
OKAY GREAT, MAAR HOE GING
HET FREELANCEN IN DE PRAKTIJK?
enkele lessen die ik heb opgedaan
1 - ONDERNEMEN IS ONDERWEG LEREN
Ik gaf het eigenlijk hierboven al aan, maar je hoeft niet alles te kunnen of weten rondom het ondernemen om ermee te beginnen. De praktijk is immers de beste leermeester en door veel naar ervaringen van mensen uit het vakgebied te kijken of te vragen – zoals je nu bijvoorbeeld op deze blog doet 😉 – kom je ook een heel eind. Zo heb ik in het begin tientallen illustratoren gemaild met specifieke vragen. Ik was aangenaam verrast van hoe de meeste meer dan blij waren om die te beantwoorden!
Ik raad dus zeker aan om gewoon op mensen af te stappen met vragen. Uiteraard wel met relevante vragen en op een beleefde manier. Zo is het niet gegarandeerd dat iemand terugmailt – zij zijn ook druk en niet verplicht om te antwoorden! – maar vragen kan nooit kwaad. Daarbij heb ik überhaupt veel naar andere creatieve ondernemers gekeken om te achterhalen hoe zij het ondernemen hebben aangepakt. Het rode draad: zij doen ook maar wat. Dat is meteen de reden dat ik van mening ben dat het niet erg is om niet alle ins en outs tot in detail te weten. Zorg ervoor dat je de basis duidelijk hebt en je je onderweg nieuwsgierig opstelt – dan moet je een heel eind komen.
Uiteraard betekent dit niet dat je zonder enige kennis met ondernemen kan beginnen. Zoals ik hierboven al schreef hoef je niet alle details te weten – een basis van wat er bij ondernemen komt kijken, is dus absoluut wel nodig. Aangezien ik vanuit de kunstacademie hier vrij weinig over had meegekregen – al hoor ik gelukkig dat steeds meer academies dit wel doen! – moest ik dus zelf mij hierin verdiepen. Niet ideaal, maar again – te doen.
Heel concreet heb ik eerst gekeken naar blogs van illustratoren en websites als cultuur+ondernemen en ondernemersplein om redelijk lowkey met het zakelijke aspect te worden geïntroduceerd. Toen ik dat enigszins begreep, ben ik pas echt de diepte in gegaan door de website van de KvK en de belastingdienst langs te gaan. Meteen een tip daarover: deze twee organisaties bieden samen een gratis webinar aan over de belastingdienst speciaal voor starters! Daar krijg je dus sowieso de juiste informatie en kan je ook vragen stellen. En nog een tip: voordat ik die webinar ging volgen, had ik al wat vooronderzoek gedaan, zodat ik veel dingen herkende en het dus niet overweldigend was.
2 - €€€
Nu ik het toch over de zakelijke kant heb, moet ik het ook over geld hebben. Ik denk dat dit gedeelte pas écht het intimiderende stuk van ondernemen is, aangezien hier wel echt verantwoordelijkheden aan hangen. Zo krijg je met de belastingdienst te maken. Zoals ik al aangaf, is de webinar echter een hele fijne bron daarvoor. Je kan dus beter daar terecht dan bij mij 😜. Ik wil dan ook iets anders belichten. Voordat je bij de belastingdienst moet zijn, gaat er namelijk eerst nog een andere stap aan vooraf – überhaupt inkomsten verkrijgen. En dat betekent ook wel: onderhandelen.
Om maar meteen met de deur in huis te vallen: ik vind onderhandelen niet leuk. Ik wil mij gewoon bezighouden met werk maken, niet op centjes letten. Maar, om werk te kunnen blijven maken, zal ik toch voor centjes moeten zorgen. Dus ondanks dat ik geld vragen een beetje ‘vies’ vind voelen – mijn hele zijn en visie zit immers in mijn werk, en dat overstijgt dus materiële waarde – vind ik het toch belangrijk om goed geld voor mijn werk te vragen.
Het ding is, deze wereld drukt zijn waardering uit door middel van geld – of je dat nou leuk vindt of niet. Vindt iemand iets dus niet veel waard, dan zal hij of zij daar niet veel geld voor willen afstaan. Hetzelfde geldt als iemand iets wel veel waard vindt. Het bedrag dat jij dus voor jouw werk vraagt, indiceert dan ook aan hoeveel jij het waard vindt. Aangezien ik mijn werk serieus neem en ik weet dat ik een goed product lever, moet ik dat dus ook doortrekken in het bedrag dat ik vraag. Oftewel, niet werken voor een habbekrats – en dat is niet vies, maar meer dan terecht.
Wanneer ik dus moet onderhandelen, houd ik dit in gedachten. Daarbij bedenk ik mij dat degene waarmee ik onderhandel – als het goed is – ook netjes wordt betaald voor zijn werk en ik dus hetzelfde mag verlangen. Nu moet ik wel toegeven dat dit alsnog niet makkelijk is. Vaak voel ik me toch bezwaard een goed bedrag te vragen en menigmaal is het budget ook gewoon niet zo toereikend, zelfs al zou de opdrachtgever het zelf wel willen. Dan is de vraag of ik op een andere manier er toch waarde uit kan halen. Door meer vrijheid te krijgen, minder feedbackrondes af te spreken of dat het heel waardevol voor mijn portfolio zou zijn. En zo niet, toch nee zeggen.
Om toch nog even terug te komen op de verantwoordelijkheden van de belastingdienst: wanneer het is gelukt met onderhandelen en je bent uitbetaald, zijn er veel onlineprogramma’s die helpen met dit te verwerken. Een van de verantwoordelijkheden is dat je een administratie moet bijhouden. Er zijn genoeg boekhoudprogramma’s die je daarbij kunnen helpen, en vaak bieden ze een proefperiode of zelfs een proeffunctie aan.
Mocht je overigens wel over een budget beschikken, dan is een accountant wel een aanrader. De btw-belasting – om dan toch met termen te komen – gaat per kwartaal en doe ik zelf, aangezien dat prima te doen is. (Maar check vooral ook even of de kleineondernemersregeling (KOR) hierbij een uitkomst kan zijn!) Voor de jaarlijkse inkomensbelasting krijg ik echter wel hulp. Het is dan wel een investering, maar het loont zeker. Voor je geruststelling, maar ook financieel weet hij of zij of er nog voordelen te behalen zijn dat kan dan toch weer schelen. Plus, met een account kan je vaak ook door het jaar heen vragen stellen over kleine dingen waar je toch niet helemaal zeker over bent.
3 - NETWERKEN IS NIET ENG. REPEAT AFTER ME: NETWERKEN IS NIET ENG
Verder komt ondernemen vooral neer op veel netwerken – hetgeen dat ik het verschrikkelijkst vind. Zoals ik eerder schreef, heb ik geen behoefte om op mensen af te stappen. Helaas hoort dat er soms wel bij. Gelukkig zijn er laagdrempelige manieren om dat te doen: een atelierbezoek bijvoorbeeld. De focus ligt dan niet op jezelf moeten verkopen, maar dat je elkaar en elkaars werk leert kennen. Zo kan je heel organisch contacten leggen.
De kans is alleen wel een stuk kleiner dat je uit zo’n ontmoeting werk krijgt. Het zijn dan vaak collega’s die je ontmoet, niet opdrachtgevers. Maar goed, zelfs dan weet je niet wat ervan kan komen. Ik heb wel eens een opdracht gekregen omdat ik was getipt door een collega. En soms is het ook gewoon fijn om enkel gelijkgestemde te vinden.
Naast atelierbezoeken, is er uiteraard social media. Dat is de ‘veiligste’ manier om iemand te benaderen, aangezien je niet iemand direct aanspreekt. Dat is ook meteen het nadeel: het is veel moeilijker mensen te bereiken. Ik ben daarom geen fan van social media. Voor mij levert het niet veel op; alleen als ik er heel veel tijd en energie in stop, maar dat is niet hoe ik mijn tijd wil besteden. Ik houd daarom social media voor nu lowkey zodat het vooral leuk blijft.
In plaats daarvan focus ik mij op mijn website. Ik zorg ervoor dat die actueel blijft en daar interessante content is zoals deze tips en trics. Zo kan ik mensen naar mijn werk trekken zonder te moeten concurreren met anderen. Daarbij is het voordeel van een website dat ik potentiële opdrachtgevers makkelijk een link naar mijn werk kan sturen. Win-win-win!
Verder zou je jezelf voor de leeuwen kunnen gooien door direct op mensen af te stappen, of nog enger: naar een netwerkborrel te gaan. Again eng, maar wel het meest direct. Je weet meteen of iemand jouw werk ziet zitten of niet. En nog belangrijker: als mensen jou persoonlijk hebben gezien, zijn ze vaak geneigder jou te vragen voor een opdracht. Ze hebben dan een gezicht bij de persoon en kunnen dan al aftasten of jij professioneel overkomt of niet. Het kost dus enige moed, maar dan heb je wel de meeste kans!
Ondanks dat netwerken belangrijk is, moet ik daar ook wel bij zeggen dat het zeker niet het einde is als je er geen kei in bent. Ik heb wel eens gedacht dat ik weinig opdrachten zou krijgen omdat ik niet graag op mensen afstap. Gelukkig heb ik geleerd dat opdrachtgevers wel komen als je kwalitatief werk maakt én goed met hen communiceert. Iemand kan namelijk wel vlot contacten maken, als je persoonlijkheid niet leuk is of je werk niet goed, gaan mensen alsnog niet met je samenwerken. Het is dus niet nodig om heel veel zorgen te maken over het netwerken. Zorg ervoor dat je goed communiceert, aardig en professioneel bent – en het allerbelangrijkste: goed werk levert.
Stel je hebt eindelijk contact met een potentiële opdrachtgever, dan is geldafspraken een belangrijk maar vaak ook struggle punt. Zo heb ik wel eens gehad dat ik achteraf bedacht dat ik meer had moeten vragen. Voornamelijk omdat het werk voor meerdere doeleinden werd gebruikt en daar gewoon een hogere prijs tegenover staat.
Een tip die ik kan geven om dat enigszins te voorkomen: vraag altijd meer dan je in eerste instantie wilt. Vaak kom je dan pas bij een redelijke prijs en anders is de opdrachtgever vrij om te onderhandelen. Ik weet dat dit vooral in het begin moeilijk kan zijn. Om eerlijk te zijn heb ik in het begin opdrachten aangenomen die niet het beste betaalde, maar toch deed simpelweg om ergens te beginnen. Belangrijk is om dan goed te onderscheiden welke opdrachten goede kansen zijn, en welke alleen maar verspilde energie. En nog belangrijker: doe dit niet te lang. De bedoeling is dat je groeit zodat je niet voor een habbekrats hoeft te blijven werken.
Mijn voornemen is om na elke opdracht meer te vragen dan de vorige. Ik heb dan weer meer ervaring waardoor ik voor mezelf kan onderbouwen meer te vragen. Dat onderbouwen is heel belangrijk. Als je goed kan communiceren waarom jouw werk meer geld verdient – goede kwaliteit bijvoorbeeld – dan kan je een opdrachtgever daar makkelijker in meekrijgen. Het is meer dan normaal om goed geld te krijgen voor goed werk. Opdrachtgevers krijgen tenslotte ook netjes voor hun werk betaald, zo hoort het ook bij anderen. Of je het krijgt, is soms nog een ander ding – maar het is erg belangrijk om er in ieder geval voor te staan. Zo geef je meteen aan dat jij een professional bent en dat maakt jouw werk weer aantrekkelijker.
EN NU??
Momenteel ben ik op een punt gekomen dat opdrachten meer beginnen te rollen. Het is onzeker of dat zo blijft, maar ik heb mijn vertrouwen in God. Dat kan misschien heel makkelijk klinken, maar dat is zeker niet het geval. Ondernemen blijft namelijk ‘giswerk’ – of op een positievere noot: ‘kanswerk’. Zo gooi ik constant lijntjes uit om kansen te creëren en houd mijn ogen open voor kansen die zich aanbieden. De vraag is dan of daar iets uitkomt en zo ja, wanneer.
Uiteraard kunnen kansen worden vergroot door doelgericht lijntjes uit te gooien – daar komt marktonderzoek van pas. Maar, helaas is er zelfs dan geen garantie dat er iets uitkomt. Ik heb vaak genoeg gehad dat het best wel een tijdje duurde voordat er weer een opdracht komt. Vertrouwen op God is dan ineens een stuk moeilijker. Maar hoe moeilijk het soms leek, God heeft altijd ervoor gezorgd dat ik niks tekort kwam.
Helaas zal de onzekerheid altijd een ding blijven bij het ondernemerschap. Zelfs bij iemand die al jarenlang een succesvolle ondernemer is. Maar net zoals toen ik moest kiezen tussen loondienst en freelancen, bedenk ik maar dat loondienst net zo goed onzeker kan zijn. En ondanks alle onzekerheden, heeft afgelopen tijd mij wel geleerd dat zeker niet onmogelijk is.
Daarbij is het ook belangrijk om te onthouden dat ondernemen ook heel leuk is. Zo leer ik onderweg veel nieuwe mensen kennen en ik kan mij wel geheel bezighouden met het illustreren zoals ik dat wil.
Zelf vind ik een van de leukste dingen van het ondernemen, het zoeken naar kansen. Voor mij voelt dat als hardop dromen. Zo droom ik er bijvoorbeeld van om samen te werken met HEMA. Ik probeer hier dan steeds ingangen voor te vinden. Dat gebeurt heel indirect. Ik heb het in gedachte en wanneer ik een mogelijke kans zie, ga ik erop af. Soms werkt het – heel vaak niet. Dat is oké, het blijft een beetje een spelletje. Het enige gevaar is dat je niet te veel moet focussen op ‘het nog niet er zijn’. Dat is mijn grootste valkuil. Op die momenten denk ik dan: ik ben er inderdaad nog niet, maar dat is een motivatie om te blijven werken om daar wel te komen.
TIPS & TRICS
Tot slot nog enkele tips en clichés om je te bemoedigen de beginfase te overleven:
– Netwerken is stom, maar kan op meerdere manieren
– Budget bespreken/onderhandelen hoort er eenmaal bij. Ik bedenk mij maar altijd dat diegene dat voor zijn of haar baan dat ook heeft moeten doen
– Blijf zoeken naar kansen en blijf doorgaan. Vaak kost het heeeel veel mails om 1 opdracht te krijgen
– Ook mensen die al succesvol zijn, worden afgewezen. Afwijzing is dus geen reflectie van of jouw werk goed of slecht is, het is vaak een kwestie van smaak. Je werkt past dan gewoon net niet bij wat zij voor ogen hebben, daar kan jij niks aan doen
– Geduld is een schone zaak
– Relativeer veel, you’ll get there (en vergelijk jezelf bovenal NIET met anderen)
– Hard work pays off
En nog een aller-allerlaatste tip: deel jouw dromen vooral! Je weet nooit of iemand je verder kan helpen. Ik heb wel eens gehad dat iemand mij doorverwees waarvan ik dacht dat het niks zou worden, maar er daardoor toch iets op mijn pad kwam. Dat ondernemen zo onzeker is, betekent ook dat er ineens iets heel tofs op je pad kan komen. En zo is ondernemen niet makkelijk, maar is het zeker te doen. Zelfs voor iemand die niet meteen in het ondernemersplaatje past, zoals ik.
Zolang je bereid bent kansen te zoeken en daarop af te gaan, ben je al goed op weg. En een gezonde doses zelfvertrouwen brengt je ver. Mijn ondernemersweg begon dan wel ongevraagd, maar nu zou ik het zeker niet anders willen. Ik kijk er zelfs naar uit wat de aankomende jaren gaat brengen. Ondernemen heeft vooral tijd nodig en langzamerhand begin ik daar eindelijk de vruchten van te zien. Het vergt dus wel enige moed, maar het opent ook veel mogelijkheden. So go for it!
