wat tegenslagen ons leren
mei ’24
“Er is een tijd om geboren te worden en een tijd om te sterven; een tijd om te planten en een tijd om het geplante uit te trekken;”. Afgelopen weken werd ik aan deze tekst uit het Bijbelboek Prediker herinnerd. Zo stelt de auteur dat er voor alles een tijd is. Er is een tijd waarin iets komt, maar ook dat het weer gaat; een tijd van omhoog en een tijd van omlaag.
Toen ik daar zo over nadacht, kon ik mij daar best in vinden. In het leven krijgen we inderdaad steeds met ups en downs te maken. Het mooie daarvan is dat als het leven even niet gaat zoals je had gehoopt, er dus altijd weer een andere tijd zou komen. Het minder mooie is dat dit ook meteen de keerzijde is; die betere tijd zou uiteindelijk ook weer keren. “Een tijd om te omhelzen en een tijd om zich ver te houden van omhelzen; een tijd om te zoeken en een tijd om verloren te laten gaan, een tijd om te bewaren en een tijd om weg te werpen;” – enz, enz, enz.
UP, DOWN, REPEAT
Bij nader inzien was de tekst uit Prediker dus helemaal geen geruststelling. Niet zo zeer omdat het opmerkte dat we met ups en downs te maken krijgen; dat is immers een gegeven en hoort er gewoon bij. De tekst benauwde mij, omdat ik ineens heel bewust werd van de constante herhaling hiervan. Zo realiseerde ik mij dat eigenlijk ons hele leven bestond uit het steeds maar moeten dealen met die cyclus van up en down. Dat riep dus een paar existentiële vragen op. Wat is het doel bijvoorbeeld, als dingen steeds maar komen en gaan? En aangezien dit (ver)gaan toch onvermijdelijk is, why even bother??? Zoals de auteur na de lange reeks schreef: “wat bereikt iemand nou werkelijk door hard te werken?”.
De vraag van de auteur lijkt misschien wel een hele simpele, toch is het ook een hele belangrijke vraag. Net zoals mijn andere hierboven benoemde vragen, raakt het namelijk het vraagstuk of er wel een doel in het leven is. Is dat er niet, dan heeft het leven – en dus überhaupt ergens voor te werken – inderdaad geen zin. Is het er wel, dan is hard werken niet alleen nuttig, maar letterlijk van levensbelang! Kortom, een super belangrijke vraag, waar ik mij dan ook veel mee heb beziggehouden. Helaas moest ik net zoals Prediker concluderen dat er geen doel is. Althans – niet zonder God en laat dat exact de moraal zijn.
PREDIK HET
Het lijkt misschien paradoxaal, gezien de niet-zo-subtiele deprimerende ondertoon van de tekst, maar dit onderstreept juist de boodschap van de auteur. Naast de monotone opsomming van hoe elke tijd zich keert, gaat hij namelijk nog zo’n 10 hoofdstukken lang op zoek naar wat in het leven ons betekenis zou kunnen geven. Rijkdom, macht, plezier – overal toont hij de zinloosheid van, omdat het allemaal – inclusief wijzelf – aan verval onderhevig is. Het kan dan wel kortstondig vervulling geven, maar ultieme betekenis geeft het echter niet. Super depressing dus, maar hiermee wil de auteur juist benadrukken dat ons leven op zichzelf ook depressing is. We moeten betekenis buiten onszelf zoeken, concludeert hij dan ook. Namelijk in God.
In tegenstelling tot ons, ziet God namelijk ‘the bigger picture’. Hij weet wat een kettingreactie kan veroorzaken, zodat het aan Zijn grote plaatje bijdraagt. Het mooie daarvan is dat dit dus de zinloosheid overstijgt, maar het nog mooiere: Hij laat ons hier graag aan bijdragen! Zo betrekt Hij ons graag bij Zijn plan, zodat wij met Hem die zinloosheid overstijgen. Het is alleen aan ons of wij dat ook willen en dat was dus de valkuil van Salomo, de auteur. Voordat hij Prediker schreef, stond hij namelijk heel anders in het leven. Zo was hij Godvrezend en had God hem zelfs met rijkdom, macht en wijsheid begenadigd. Het ding was alleen dat hij die wijsheid niet op ieder gebied gebruikte, waardoor hij later zijn rug naar God toekeerde.
Zoals ik al aangaf, laat God het aan ons of wij Hem in ons leven toelaten of niet. Willen we dat dus niet, dan laat Hij ons. Maar, dan zijn we wel aan die zinloosheid overgeleverd, aangezien we dan niet willen dat Hij in ons leven ingrijpt. Acties hebben immers gevolgen en dat was dus wat Salomo overkwam en waar hij in Prediker van getuigde.
Willen we God echter wél in ons leven, dan laat Hij ons niet alleen aan Zijn plan bijdragen, Hij heeft dan ook een plan voor ons zelf! Zoals Romeinen 8:28 zegt: “Eén ding weten wij: voor wie Hem liefhebben laat God alles meewerken voor hun bestwil, want Hij heeft een plan met hen.”
‘SPRING’VEREN
Het mooie van deze belofte is dat het net zoals Prediker erkent dat het leven uit ups en downs bestaat – God laat immers alles meewerken. Hij gebruikt het alleen nu ten goede! Zoals ik in het begin al aangaf, zijn beide tijden dan ook onvermijdelijk. Het is alleen niet zo dat God enkel beide tijden gebruikt, omdat Hij er “maar het beste van wil maken”. Net zoals met alles bij Hem, is dit een bewuste keuze. Als Maker van de wereld zou Hij immers makkelijk ervoor kunnen zorgen dat ons leven voorspoedig verloopt zónder de uitdagingen van het leven – toch kiest Hij daar niet voor.
Het ding is, hoe onaangenaam tegenslagen zijn, ze zijn ook heel waardevol – juist vanwege dat onplezierige karakter. Door namelijk ook deze periodes mee te maken, waarderen we de betere momenten meer, bijvoorbeeld. Daarbij, en dat is nog belangrijker, zouden we onszelf niet ontwikkelen als we alleen maar voorspoed zouden meemaken. Zo moeten we soms gewoon door uitdagingen heen. Net zoals een springveer wordt indrukt waarna het vele malen hoger springt, moeten wij ook worden “ingedrukt” door allerlei uitdagingen, zodat we weer vele malen verder komen. You don’t get thick skin without getting burnt, after all.
Het is dus wel niet even leuk als een up, maar we hebben de downs ook nodig. Het is dan ook niet voor niets dat de Bijbel niet alleen spreekt over deze ‘sterker makende verdrukking’, maar dat het tevens een vaak terugkerend thema is. Zo werd Esther bijvoorbeeld, tot koningin benoemd van het land waar ze eigenlijk als banneling was. Niet alleen werd er toen dus al iets beters van het ballingschap gemaakt, later kon hierdoor het listige plan om haar volk uit te roeien, stoppen. Daar moest ze alleen wel eerst haar leven voor op het spel zetten, deze tijdelijke verdrukking was echter een kleine prijs voor het voorkomen van de totale vernietiging van het Joodse volk.
Een ander, bekend voorbeeld is het verhaal van Jozef. Hij werd op zijn beurt door tegenslag na tegenslag in nederigheid getraind. Dat was nodig, want toen hij tevens door die tegenslagen in een hoge functie terecht kwam, was hij voorbereid om dit met de juiste houding te doen en kon hij zo zijn volk van een hongersnood redden! Daarbij werd Jezus nota bene de verdrukking ook niet bespaard. Zo vertelt de Bijbel dat Hij net zoals wij, hierdoor gehoorzaamheid moest leren. En nog belangrijker: door Zijn kruisiging werd Hij letterlijk verdrukt – en dat was niet eens voor Hemzelf, maar om voor ons de weg naar de Vader vrij te maken!
SPRINGVEER OF TOCH EEN REEKS LUSSEN
Je ziet dus: zonder wrijving geen glans. Ikzelf kon mij hier erg in vinden, omdat naast de Bijbel, ik het ook vaak genoeg in mijn eigen leven zag. Zo kon ik achteraf zien hoe uitdagingen als het mislukken van een belangrijk project, heartbreak en zelfs het doorstaan van een depressie, mij juist een nodige les had geleerd of überhaupt sterker had gemaakt. Nu zal iedereen dit wel op een zekere hoogte hebben, maar met God had ik de zekerheid dat Hij écht alles naar Zijn wil liet gaan en dat iets dus niet gewoon ’toevallig’ mooi uitkwam. Again, een super mooie belofte dus, totdat ik mij ineens realiseerde dat ik ook vaak genoeg niet zag waar iets goed voor was. Had ik deze belofte dan toch verkeerd begrepen?
Als gevolg van deze gedachtegang, werd ik afgelopen weken gekatapulteerd naar de tekst uit Prediker, waar deze blog mee begon. Ik bedacht mij dat als de ups en downs ons toch niet altijd iets beters brachten, ik het leven misschien niet als een springveer, maar gewoon als een reeks lussen moest zien. Een reeks lussen gaat namelijk ook omhoog en omlaag zoals het leven doet, er hing alleen geen verwachtingen aan zoals bij de springveer metafoor het geval was. Deze reeks lussen omschreven het leven gewoon zoals het was.
Zoals je al hebt kunnen lezen, had Salomo’s kijk op de tijden – en dus het leven – inderdaad geen verwachtingen, maar daarmee had het ook geen visie en dus hoop. Dat klonk dus niet veel beter dan de springveer metafoor en daarbij zag ik zoals ik hierboven aangaf, ook vaak genoeg wél God Zijn hand in mijn leven interveniëren. Ik bedacht mij dan ook dat de oplossing niet lag in het totaal geen verwachtingen te hebben – Romeinen 8:28 liet immers zien dat we wel zeker iets van God kunnen verwachten. Ik moest alleen de verwachtingen die ik had, bijstellen.
WHERE’S THE KARMA??
Het ding is, bij de belofte dat God altijd alles ten goede gebruikt, geven wij vaak bewust of onbewust al een invulling aan wat dat ‘goede’ zou moeten zijn. Om maar gewoon eerlijk te zijn, denken wij dan vaak aan iets tastbaars, am I right? Hoe leuk dat ook is, God geeft vaak iets heel anders: meer geloof of vertrouwen in Hem, bijvoorbeeld. Net zoals bij het toelaten van tegenslagen, vindt Hij het namelijk erg belangrijk dat wij onszelf ontwikkelen. Daar hebben wij op de lange termijn veel meer baat bij dan glimmende auto’s en een dikke pak geld, al zegent Hij hier ons ook zeker mee van tijd tot tijd – kijk maar naar Salomo. Dan zie je meteen dat we daar niet automatisch van welvaren.
Naast dat God ons iets anders kan geven dan waar wij in de eerste instantie aan dachten, kan het ook zo zijn dat Hij iets ten goede tewerkstelt, maar dat wij niet meteen zien wat dat is. Dat wij bijvoorbeeld pas jaren later erachter komen hoe die ene situatie iets anders in beweging zette waar we wel profijt van hadden of dat juist iemand anders ermee werd gezegend. Zo kan het ook zo zijn dat we er gewoon niet achter komen waar iets goed voor was, maar betekent dat niet dat het ook voor niks was. Het ding is gewoon dat wij niet over the bigger picture beschikken, zoals God dat doet en we het dus niet weten.
Hoe graag wij het ook willen, met God hoeven wij ons dan ook helemaal niet met resultaat bezig te houden. Als wij immers écht geloven dat Hij de dingen in Zijn hand heeft, dan moeten we Hem daar ook in vertrouwen, zelfs – of misschien juist – als wij niet zien waarom. Ook dat is namelijk een uitdaging waarmee Hij ons geloof laat groeien. Dus, in plaats van ons op resultaat te focussen, moeten wij ons bezighouden met wat wij doen wanneer dit uitblijft of niet komt zoals wij hadden gehoopt. Val je van jouw geloof, omdat jij het gevoel hebt dat God heeft gefaald of blijf je desondanks op Hem vertrouwen? Met andere woorden: geloof je enkel wanneer het jou uitkomt of blijf je volhouden wanneer het moeilijk wordt?
“Al zou de vijgenboom niet bloeien en de wijnstok geen druiven opleveren, al zou de oogst van de olijfboom teleurstellen en de akker geen voedsel geven, al zouden alle schapen uit de schaapskooien verdwenen zijn en geen runderen meer in de stal staan, tóch zal ik mij verheugen in de Here en juichen over God die mij redt!” (Habakuk 3:17, 18)
Afgelopen weken eindigde ik dus op bovenstaande Bijbeltekst. Het is natuurlijk makkelijk om te zeggen dat wat de omstandigheden ook zijn, we op God moeten vertrouwen. In de praktijk is het vaak een stuk moeilijker – vooral als je met een opdracht van God Zelf bezig bent en het resultaat lang uitblijft. Geloof me, ik heb zelf mijn fair share hierin. Zo schreef ik in een eerdere blog over mijn moeizame weg naar het illustratievak. Enkele jaren geleden zag ik namelijk hoe God mij hiernaartoe leidde, waardoor ik alles op alles zette om illustrator te worden. Na allerlei struggles daarin te hebben overwonnen, had ik dus echt verwacht snel daarin door te breken. God had mij immers deze opdracht gegeven, dan zou ik daar toch succesvol in worden??
Inmiddels ben ik bijna 4 jaar geleden afgestudeerd en is dit nog steeds niet gebeurd. Not gonna lie – in het begin was dat moeilijk om te accepteren. Ik vond het zo absurd dat God dit op mijn pad legde, maar vervolgens het niet tot volle wasdom bracht. I mean, what’s the point of that?? Ik realiseerde mij alleen toen ik eenmaal mijn bitterheid aan de kant kon zetten, hoe egocentrisch deze gedachte wel niet was. Kon ik mij alleen maar in God verblijden als Hij mij iets zou geven? En wie zegt dat het niet nog ging komen? Of dat Hij mij in mijn creativiteit wilde trainen om het voor iets anders, misschien wel beters te gebruiken?
Ook hier gold dus dat ik niet wist en nog steeds niet weet wat God Zijn plan is, maar dat dus niet betekent dat Hij er geen heeft. ‘Alles ten goede gebruiken’, betekent dan ook niet alleen maar rozengeur en maneschijn. Het betekent dat wat er ook gebeurt, het op het einde sowieso goed komt. Dus misschien word ik nooit wel succesvol als illustrator, of misschien pas over tien jaar – so be it. Mijn verhaal is in ieder geval nog niet afgeschreven, dus hoe hobbelig het door de ups en downs ook gaat, we zijn dan ook niet gemaakt voor een perfecte looping. So better enjoy the ride, right? 🙂
